23 Mart 1876’da Diyarbakır’da doğdu. 25 Ekim 1924’te İstanbul’da yaşamını yitirdi. Asıl ismi Mehmet Ziya. Babası yerel bir gazetede çalışan memurdu. Eğitimine Diyarbakır’da başladı. Amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi. 18 yaşında intihara teşebbüs etti. Bir yıl sonra 1895'te İstanbul’a gitti. Baytar Mektebine kaydını yaptırdı. Buradaki öğretimi sırasında İbrahim Temo ve İshak Sukûti ile ilişki kurdu. Jön Türkler’den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Muhalif eylemleri nedeniyle 1898’de tutuklandı. Bir yıl cezaevinde kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra 1900'de Diyarbakır’a sürgüne gönderildi. 1908'e kadar Diyarbakır'da küçük memuriyetler yaptı. 2'nci Meşrutiyetten sonra İttihat ve Terakki'nin Diyarbakır şubesini kudu ve temsilcisi oldu. "Peyman" gazetesini çıkardı. 1909'da Selanik'te toplanan İttihat Terakki Kongresi'ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı. Bir yıl sonra, örgütün Selanik’teki merkez yönetim kuruluna üye seçildi. 1910’da kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadisi'nde sosyoloji dersleri verdi. Bir yandan da "Genç Kalemler" dergisini çıkardı. 1912'de Ergani Maden'den Meclis-i Mebusan'a seçildi, İstanbul'a taşındı. Türk Ocağı'nın kurucuları arasında yer aldı. Derneğin yayın organı "Türk Yurdu" başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası, Milli Tetebbular Mecmuası, İktisadiyat Mecmuası, İçtimaiyat Mecmuası, Yeni Mecmua'da yazılar yazdı. Bir yandan da Darülfünun-u Osmani'de (İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri verdi. 1. Dünya Savaşında Osmanlı'nın yenilmesinden sonra tüm görevlerinden alındı. 1919'da İngilizler tarafından Malta Adası'na sürgüne gönderildi. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır'a gitti, Küçük Mecmua'yı çıkardı. 1923'te Maarif Vekaleti Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı'na atandı, Ankara'ya gitti. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet meclisi'ne Diyarbakır mebusu olarak girdi. 1924'te kısa süren bir hastalığın ardından İstanbul'da yaşamını yitirdi. Osmanlı Devleti'nin parçalanma sürecinde yeni bir ulusal kimlik arayışına girdi. Düşüncesinin temelinde, Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, Batı'dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası yatıyordu. "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" diye özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi Türkçülük, ahlaki öğesi de İslamcılıktı. Uluslararası kültürün yapıcı öğesinin ulusal kültürler olduğunu savundu. Saray edebiyatının karşısına halk edebiyatını koydu. Batı'nın teknolojik ve bilimsel gelişmesini sağlayan pozitif bilim anlayışını benimsedi. Dini, toplumsal birliğin sağlanmasında yardımcı bir öğe olarak değerlendirdi. Toplumsal modeli, Emile Durkheim'in teorik temellerini kurduğu "dayanışmacılık" temelinde şekillendi. Bireyi temel alan liberalizm ile çatışmacı toplumu temel alan Marksizm'e karşı mesleki örgütleri temel toplum birimi olarak kabul eden solidarizmde karar kıldı. Toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattığı sayısız makale yazdı. "Türkçülük" düşüncesini sistemleştirdi. Milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynadı.
ESERLERİ Kızıl Elma (1914) Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918) Yeni Hayat (1918) Altın Işık (1923) Türk Töresi (1923) Doğru Yol (1923) Türkçülüğün Esasları (1923) Türk Medeniyet Tarihi (1926, ölümünden sonra)


1895'te İstanbul'da doğdu. 11 Mart 1967'de İstanbul'da yaşamını yitirdi. "Hecenin Beş Şairi" grubunun üyesi ve öncülerinden. İstanbul Vefa İdadisi'ni bitirdi. 1915'te Darülfünun-ı Osmani'nin (İstanbul Üniversitesi) açtığı yeterlilik sınavını kazanarak edebiyat öğretmeni oldu. Çeşitli okullarda dersler verdi. Orhan Seyfi Orhon'la birlikte çıkardığı "Akbaba" mizah dergisini ölümüne değin yayınladı. 1946-1954 arasında Ordu milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulundu. Şiire aruzla başladı. Ziya Gökalp'in etkisiyle hece ölçüsünü benimsedi, bu türün başarılı örneklerini verdi. "Hecenin Beş Şairi"nden biri olarak ünlendi. Şiirleri Türk Yurdu, Servet-i Fünun ve Büyük Mecmua'da yayınlandı. Akbaba dergisinde akıcı bir dille, rahat okunur bir tarzda yazdığı fıkralarında siyasal mizahın özgün örneklerini verdi. Şiir ve gülmece yazılarının yanısıra roman, öykü ve oyunlar da yazdı.
ESERLERİ ROMAN:Kürkçü Dükkanı (1931) Şeker Osman (1932) Göç (1943) Üç Katlı Ev (1953) ŞİİR: Akından Akına (1916) Aşıklar Yolu (1919) Cen Ufukları (1920) Yanardağ (1928) Bir Selvi Gölgesi (1938) Kuş Cıvıltıları (çocuk şiirleri, 1938) Bir Rüzgar Esti (1952) OYUN: Kördüğüm (1920) Latife (1919) Nikahta Keramet (1923) MİZAH: Şen Kitap (1919) Beşik (1943) Ocak (1943) Sarı Çizmeli Mehmed Ağa (1956) Gün Doğmadan (1960) GEZİ-ANI-
BİYOGRAFİ: İsmet İnönü (1946) Göz Ucuyla Avrupa (1958) Portreler (1960) Bizim Yokuş 1966)


27 Haziran 1921’de Manisa’da doğdu. 9 Ekim 1989’da İstanbul’da yaşamını yitirdi. Asıl adı Yusuf Ziya Atılgan. Yazılarında "Nevzat Çorum" ve "Ziya Atılgan" imzalarını da kullandı. Manisa Ortaokulu’nu, parasız yatılı olarak Balıkesir Lisesi’ni ve ikinci sınıftan sonra askeri öğrenci olarak devam ettiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. O dönemde Akşehir’de bulunan Maltepe Askeri Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Üniversite öğrenciliği sırasında Komünist Partisi’ne katılarak faaliyette bulunduğu iddiasıyla sıkıyönetim mahkemesince tutuklanarak Ceza Kanunu’nun 141. maddesi uyarınca hapse mahkum edildi. 6 ay Sansaryan Hanı’nda, 4 ay da Tophane Cezaevi’nde olmak üzere 10 ay hapis yattı. Tahliye olduktan sonra doğduğu yer olan Manisa’nın Hacırahmanlı köyüne yerleşti. Burada evlenerek uzun süre çiftçilik yaptı. 1976’da tiyatro oyuncusu Serpil Gence ile ikinci evliliğini yapıp İstanbul’a yerleşti. 1980’den sonra, Milliyet Yayınları’nda danışmanlık ve çevirmenlik, kısa bir süre de Can Yayınları’nda redaktörlük yaptı. Üzerinde çalıştığı "Canistan" adlı romanını tamamlayamadan kalp krizi sonucu Moda’daki evinde öldü. İstanbul Üsküdar'daki Bülbülderesi Mezarlığı’nda toprağa verildi. 1990'da Hacırahmanlı Belediyesi "Yusuf Atılgan Halk Kitaplığı" kurdu. Hakkında yazılan yazı ve röportajlar ve kendisine adanan yazılar ölümünün ardından bazı "Perşembeci Dostları" tarafından "Yusuf Atılgan’a Armağan" adlı kitapta derlendi.
ESERLERİ ROMAN: Aylak Adam (1959) Anayurt Oteli (1973) Canistan (2000) ÖYKÜ: Bodur Minareden (1960) Eylemci (1993 Bütün Öyküleri (Bodur Minareden Öte ve Ekmek Elden Süt Memeden - 2000) ÇOCUK KİTABI: Ekmek Elden Süt Memeden (1981) ÇEVİRİ: Toplumda Sanat (K. Baynes, 1980) ÖDÜLLERİ 1955 Tercüman
Gazetesi Hikâye Yarışması "Evdeki" öyküsüyle (Nevzat Çorum adıyla, birincilik) 1955 Tercüman Gazetesi Hikâye yarışması "Kümesin Ötesi" öyküsüyle (Ziya Atılgan adıyla, dokuzunculuk) 1957-58 Yunus Nadi Roman Armağanı Aylak Adam ile (ikincilik)


1936 yılında İstanbul'da doğdu. Ankara Üniversitesi. Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve İktisat Bölümünden 1959 yılında mezun oldu. ABD'de Georgia Üniversitesi'nde MBA derecesi aldı ve doktorasını İstanbul Üniversitesi'nde tamamladı. Evli 2 çocuklu. Kısa süre müfettişlik yaptıktan sonra Devlet Planlama Teşkilatına katıldı. 1975 senesinde özel sektöre geçti çeşitli kuruluşlarda genel müdürlük, yönetim kurulu üyeliği ve başkanlığı görevlerini üstlendi. 1995 seçimlerinden ANAP'tan İstanbul Milletvekili olarak Meclis'e girdi. Üst üste iki dönem İstanbul Milletvekilliği yaptı. Bu arada bütçe ve milli savunma komisyonu üyeliklerinde bulundu. Devlet Bakanı olarak görev aldı. TRT, Anadolu Ajansı, Basın yayın Genel Müdürlüğü ve Özelliştirme İdaresinde sorumlu bakan olarak hizmet verdi. Anavatan Partisi Genel Başkan Yardımcılığı görevlerini üstlendi. Edebi çalışmalarına öykü yazarak başladı. İlk öyküleri 1950'li yılların başında İstanbul Ekspress Gazetesi'nin edebiyat sayfalarında yayınlandı. Daha sonra şiir yazmaya başladı. Başlangıçta şiirlerini aruz ile yazdı. Daha sonra hece ile şiir yazmaya da başladı. Divan şiirinin "Rubai" formunda yağunlaştı.
ESERLERİ ROMAN-ÖYKÜ: Salkım Hanımın Taneleri (1989) Güz Sancısı (1990) Üç Aliler Divan (1991) Çiçekli Mumlar Sokağı (2000) Yorgun Mayıs Kısrakları (2004) Ezan Vakti Beethoven (2005) Basıma Hazırlanıyor. Beyaz Mahşer Gergefi (2005) Basıma Hazırlanıyor. Mevsimler Eskidi Biraz (Öyküler)ŞİİR:O Hayal Aynasında (1989)
Rubailer (2000)OYUN:Zirveden Sonra / Sokullu (1989)Altın Huylu Doruklar (1990)Romanos Diyonen (1991)Brütüs Aranıyor (1887)Şimşir Kafes (1997)Dümdüz Dünya (1987)ÖDÜLLERİ 1989 Yunus Nadi Roman Ödülü Birinciliği, Salkım Hanımın Taneleri ile1990 Türkiye Yazarlar Birliği Roman Birinciliği, Güz Sancısı ile


1937'de Adana’da doğdu, 1984'te Paris’te yaşamını yitirdi. Asıl ismi Yılmaz Pütün. İlk ve orta öğretimini Adana’da tamamladı. Pamuk işçiliğinden muhasebeciliğe kadar çeşitli işler yaptı. Film şirketlerinde memur olarak çalıştı. Edebiyatla ilgilendi. Şiir ve öyküler yazdı. Ankara Hukuk ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde bir süre öğrenim gördü. Ankara’da Atıf Yılmaz’la tanıştı. Senaryolarına yardımcı oldu, ona asistanlık ve oyunculuk yaptı. 1956’da komünizm propagandası yaptığı suçlamasıyla yargılandı. 1961’de 1.5 yıl hapse mahkum oldu. 1963’te çıktı. 1966’da At Avrat Silah filmiyle yönetmenliğe başladı. Bana Kurşun İşlemez (1967), Benim Adım Kerim (1967), Pire Nuri’nin Ardından (1968) filmlerini çekti. İlk önemli yapıtı olan Seyyit Han’ı 1968’de tamamladı. 1969’da Aç Kurtlar filmini Doğu’da çekti. Türkiye’de "Çirkin Kral" olarak tanındı ve sevildi. 1970’te çektiği Umut filmi Türk sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak gösterilir. Umut’u, Acı (1971) ve Ağıt (1971) filmleri izledi. 1971’de Umutsuzlar ve Baba filmlerini tamamladı. 1972’de siyasal olaylara karıştığı gerekçesiyle tutuklandı. 1974’te serbest kaldı. Arkadaş filmini çekti. Yarım kalan Zavallılar adlı filmini Atıf Yılmaz, yine yarım kalan Endişe filmini yardımcısı Şerif Gören tamamladı. 1974’te cinayetten tekrar tutuklandı. 18 yıla mahkum oldu. Cezaevindeyken şiirler, romanlar, senaryolar yazdı. 1981’de cezaevinden kaçıp yurtdışına çıktı. 1983’te yurttaşlıktan çıkarıldı.
ESERLERİ YAYINLANMIŞ SENARYOLARI: Umut (1975) Umutsuzlar (1975) Arkadaş (1975) Seyyit Han (1976)
Ağıt (1976) Endişe (1976) Aç Kurtlar (1977) Acı (1977)DİĞER KİTAPLARI: Hücrem (1975) Salpa (1975) Sanık (1975) Selimiye Mektupları (1976) Seçimlerde CHP Neden Desteklenmelidir (1977) Soba Pencere Camı ve İki Ekmek İstiyoruz (1977) Faşizm Üzerine (1979) Paris Komünü Üzerine (1979) Oğluma Hikayeler (1979)ÖDÜLLERİ 1972 Orhan Kemal Roman Armağanı Boynu Bükük Öldüler romanıyla 1970 Altın Koza ödülü Umut filmiyle Baba filmiyle Altın Koza Ödülü (geri alındı) 1982 Cannes Film Şenliği’nde Altın Palmiye ödülü Yol filmiyle. (Missing filmiyle paylaştı)


25 Aralık 1908'de Üsküp’te doğdu, 15 Mart 1981'de İstanbul’da öldü. 1929'da Galatasaray Lisesi’ni bitirdi. Bir dönem bankacılık yaptı. Ulus gazetesinde, Türk Dil Kurumu’nda, Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu’nda çalıştı. İlk sayısını 15 Temuz 1933’te çıkardığı Varlık Dergisi’ni yayınlamaya başladı. 1946 yılında bakanlıktaki görevinden istifa edip Varlık Yayınevi’ni kurdu. Ölümüne değin de Varlık Yayınevi’ni yönetti. Sanat yaşamının ilk döneminde şiirle uğraştı. Yedi Meşale Topluluğu’nun kurucuları arasında yer aldı. Sonraları öykü, roman, oyun ve deneme türünde de ürünler verdi. Çok sayıda çevirisi var. Ancak asıl önemli yönü, 48 yıl hiç aksatmadan yayınladığı Varlık Dergisi’dir. Hâlâ yayınlanan Varlık Dergisi, Türk edebiyatına büyük katkı sağladı, birçok yeni yazar kazandırdı.
ESERLERİ ŞİİR: Kahramanlar (1929) Onar Mısra (1932) Kahramanlar (1970, toplu şiirleri) ROMAN: Bir Kadın Söylüyor (1931) Adem ile Havva (1932) ÖYKÜ: Bu da Bir Hikayedir (1935) Sevi Çıkmazı (1935) OYUN: Mete (1933) İnkılap Çocukları (1933) Beş Devir (1933) Köyün Namusu (1933) İNCELEME-DENEME: Balkanlar ve Türklük (1936) Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (1937) Nereye Gidiyoruz (1948) Yıllar Boyunca (1959) Atatürkçülük Nedir (1963) Atatürk Yolu (1966) Edebiyat Dünyamız (1971) Değişen Dünyamız (1973) Çağımıza Ters Düşenler (1975) ÖDÜLLERİ: 1979 Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü, Türk edebiyatına büyük katkıları nedeniyle


1922’de Osmaniye’nin Hemite köyünde doğdu. Asıl ismi "Kemal Sadık Göğceli". 5 yaşında kan davası yüzünden babasını yitirdi. Bir kaza sonucu sağ gözünü kaybetti. İlköğrenimini Adana Kadirli’de yaptı. Yazmaya ortaokul sıralarında şiirle başladı. Şiirleri Adana Halkevi’nin yayını olan "Görüşler Dergisi"nde yayınlandı. Ortaokul son sınıfta okulu bırakmak zorunda kaldı. Irgatlık, amelebaşılık, pirinç tarlalarında su bekçiliği, arzuhalcilik, öğretmenlik, kütüphane memurluğu yaptı. Şiirleri, Ülke, Kovan, Millet, Beşpınar gibi dergilerde yayınlandı. 1950’de komünizm propagandası suçlamasıyla tutuklandı. 1951’de cezaevinden çıktıktan sonra İstanbul’a yerleşti. Cumhuriyet Gazetesi’nde fıkra-röportaj yazarlığı yapmaya başladı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi. 1963’ten sonra gazeteciliği bırakıp kendini tümüyle kitaplarına verdi. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı, 1973-1974’te genel başkanlığını yaptı. 1952’de ilk kitabı "Sarı Sıcak" yayınlandı. Bu bir öykü kitabıydı. İlk romanı "İnce Memed" 1955’te yayınlandı. 1955-1984 arasında öykü, roman, röportaj ve makalelerden oluşan 33 kitabı çıktı. Bunlardan sırasıyla, Ortadirek, Yer Demir Gök Bakır ve Ölmez Otu "Dağın Öte Yüzü" üçlemesidir. Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufçuk Yusuf ve Hüyükteki Nar Ağacı ise "Akçasaz’ın Ağaları" ismiyle bir dizidir. Yumurcuk Kuşu ve Kale Kapısı da "Kimsecik" isimli bir dizidir. Bu iki kitapta bir bakıma kendi yaşam öyküsünü anlatır. Yapıtlarında Torosları, Çukurova’yı, Çukurova insanının acı yaşamını, ezilişini, sömürülüşünü, kan davasını, ağalık ile toprak sorununu çarpıcı bir biçimde ortaya koyar.
ESERLERİ
ROMAN: Teneke (1955-1987) Beyaz Mendil (1955) İnce Memed I (1955-1989) Namus Düşmanı (1957) Ala Geyik (1959) Ölüm Tarlası (1966) İnce Memed II (1969-1988) Yılanı Öldürseler (1981) İnce Memed III (1984-1988) İnce Memed IV (1987/1989) Ortadirek (1960-1989) Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974-1990) Yumurcuk Kuşu (Kimsecik I, 1980-1988) Kale Kapısı (Kimsecik II, 1985-1987) Yer Demir Gök Bakır (1963-1990) Üç Anadolu Efsanesi (1967-1987) Ölmez Otu (1968-1988) Ağrı Dağı Efsanesi (1970-1990) Çakırcalı Efe (1972-1986) Yusufçuk Yusuf (1975-1990) Al Gözüm Seyreyle Salih (1976-1990) Kuşlar da Gitti (1978-1990) Deniz Küstü (1978-1990) Hüyükteki Nar Ağacı (1982-1990) ÖYKÜ: Sarı Sıcak (1952-1987) RÖPORTAJ: Yanan Ormanlarda Elli Gün (1955) Çukurova Yana Yana (1955) Peri Bacaları (1957-1985) Bir Bulut Kaynıyor (1974-1989) Allahın Askerleri (1978-1987) FIKRA-DENEME: Taş Çatlasa (1961) Baldaki Tuz (1974) Ağacın Çürüğü (1980) DERLEME: Ağıtlar (1943) ÇOCUK KİTABI: Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977-1983) ÖDÜLLERİ 1955 Gazeteciler Cemiyeti Özel Başarı Armağanı "Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün" başlıklı röportajıyla 1955 Varlık Roman Armağanı, İnce Memed ile 1974 Madaralı Roman Ödülü, Demirciler Çarşısı Cinayeti ile 1977 Fransa Edebiyat Eleştirmenleri Sendikası Yılın En İyi Yabancı Romanı: Yer Demir Gök Bakır 1979 Fransa Büyük Edebiyat Jürisi Yaz Dönemi En İyi Kitaplar: Binboğalar Efsanesi 1982 Fransa’dan Uluslararası Del Duca Ödülü 1984 Fransa Légion D’Honneur nişanı


 

Copyright © 2008 Onur | Fatih
İnsanların en hayırlısı insanlara faydalı olanıdır.